Nesta tempada de cría 2013 vimos de comezar un proxecto de marcaxe de cegoña branca (Ciconia ciconia) da poboación chairega, un vello anhelo en Numenius co que agardamos obter valiosos datos cos que poder seguir traballando en prol da conservación, non só desta especie, senón do resto da avifauna e da biodiversidade chairega en xeral.
Hai un enderezo de correo electrónico (ciconia@numenius.es) habilitado expresamente para recibir as vosas lecturas, que queremos agradecer xa de antemán, e a través do cal marcámonos o compromiso de responder con pronta e precisa información sobre os historiais dos individuos observados a todos aqueles comunicantes que se tomen a molestia.
"Z000". O primeiro da campaña de marcaxe de cegoña branca na Chaira.
Os exemplares anelados son todos eles polos deste ano e foron marcados no niño entre o 17 de maio e o 1 de xuño. As marcas consisten nun anel de lectura a distancia de PVC de cor verde con díxitos brancos que comezan coa letra Z seguidos de tres números, de Z000 a Z060 na presente campaña, que esperamos seguir ampliando no futuro. Este anel vai situado na tibia esquerda e pódese ler de arriba a abaixo. Na tibia dereita o seu correspondente anel metálico oficial do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.
Xa algún foi visto na Veiga de Pumar nos últimos días, así que xa sabedes, unha ollada algo máis atenta as tibias das cegoñas irá aportando datos que en definitiva son de todos cantos nos preocupamos polo estado e conservación da avifauna galega.
Volvendo os polos ao seu niño
Non podemos rematar esta nota sen facer público o noso especial agradecemento a X. Manuel Carregal, copartícipe no proxecto e quen co seu aval e dilatada experiencia como anelador fai posible que vaia adiante. Tamén a colaboración nalgunha das xornadas de campo de Graciela Fdez. Arrojo e Alberto Monteagudo.
Agradecer así mesmo a participación de Trabajos en Altura Cantábrico cuxa profesionalidade e disposición fixeron posible que se reduciran notablemente os posibles riscos e as molestias que, por poucas que sexan, son sempre inevitables neste tipo de proxectos. Moitas grazas a Jon, Luís, Toño e compañía?.
En datas vindeiras ampliaremos información sobre o proxecto: participantes, obxectivos, etc.
E xa para rematar, o máis importante, desexarlle moita sorte na súa andaina vital a todas esas cegoñas que involuntaria e sufridamentemente son as verdadeiras protagonistas desta historia que aquí arranca.
Velaquí unha nova reportaxe da tvg emitido na Revista FDS coa colonia de cegoñas de Bazar coma protagonista xunto aos compañeiros de Numenius Oscar, Fernando e David.
Benvida sexa a difusión dos valores ornitolóxicos chairegos nos medios.
Pintor
nado na Coruña e chairego de adopción, aquí reside dende hai anos
en pleno contacto coa natureza, pintando emblemáticos edificios
mentres olla aos bosques, e máxicas vistas de rúas coruñesas
sentado cara a unha corredoira, rodeado de bichos, dos que durmen
baixo teito (a burra, os cans, o gato) e dos que veñen comer aos
comedeiros por el colocados, os ferreiriños, paporrubios, verderolos
e pimpíns e, de cando en vez, o gabián que aparecendo coma un
lóstrego da nada tenta capturar un bocado que levar ao papo. O
corzo, o raposo ou o xabaril tampouco se fan de rogar. E a curuxa,
que tamén comparte teito e dalle nome á súa casa como non podía
ser doutro modo.
Vicente
Roura colabora habitualmente con Numenius en censos de aves e outros
traballos de campo, é un comprometido, un apaixoado naturalista, o
mesmo se interesa polos arácnidos que non ten reparos en rescatar unha
posta de sapo ou de píntega condenada a desaparecer nunha rodeira de
tractor seca e ceibar as larvas unha vez conseguiu que naceran na
casa.
Comprometido
tamén no social, no seu blogue non faltan as iracundas denuncias ás
instancias, eclesiásticas ou políticas.
No
artístico, a pintura acompañouno case toda a súa vida, con
formación na Escola de Artes e Oficios da
Coruña tocou tamén
a escultura, a escenografía, o cine de animación, a dirección
artística, o teatro, o escaparatismo...
Na
actual etapa prevalecen nos seus cadros os motivos urbanos -curiosa
contradición- edificios, rúas e currunchos da cidade de Hércules,
cunha paleta dominada por amarelos, laranxas e azuis que modelan sinuosas
formas, frías sombras e intensas ou cálidas luces reflectidas nas fachadas.
Unha escolma da súa pintura, de bosquexos e apuntes e, como non, do seu
compromiso social, así como divertidas fotografías pódense ollar no seu blogue:
De
pai e nai pintores (casualmente o pai de nome Vicente), os lapis e
pinceis afixéronse ás súas mans dende moi nova. Reside dende hai pouco na Terra Chá, naceu na cidade da
Coruña e, como ela mesma di no seu blogue DIBUJOS DE NATURALEZA,
“mis
padres me educaron con la sensibilidad suficiente para amar la
naturaleza”.
Así a práctica totalidade da súa obra é de contido naturalista.
Do
seu contacto co Grupo Naturalista Hábitat xurdiron colaboracións en
forma de marabillosas ilustracións para guías de natureza,
revistas, trípticos, calendarios e outro material gráfico e
divulgativo.
O
seu estilo é moi realista e as especies que brotan dos seus lapis
acuarelables e pinceis cobran vida polo esmero e especial
atención que pon en plasmar os ollos, a mirada do esquío, do sisón,
da avetarda, do pato cristado, do lobo e de tantas outras especies.
Tampouco
as bolboretas ou o mundo vexetal escapan á súa maestría...
A
precocidade debuxando e pintando vese tamén reflectida no feito
de que a súa primeira exposición veu a luz cando contaba con apenas
quince anos, repetindo con dezasete e agardamos que nun futuro próximo,
cando a dedicación ás dúas pequenas lle deixe o tempo suficiente, nos
agasalle cunha mostra na comarca.
Nos últimos tempos a sempre absorvente e complexa tarefa de criar ás súas dúas pequenas réstalle tempo para adicarlle á pintura, agardamos que poida retomar a labor creativa canto antes con maior intensidade para o gozo de todos.
Tódalas ilustracións amosadas nesta entrada son propiedade intelectual dos seus respectivos autores, Vicente Roura e Mariana Roura. Está prohibida a súa utilización para calquera tipo de uso sen o consentemento expreso dos autores.
Colonia de cegoñas de Bazar entre as augas do Miño desbordado. Foto: X. Otero
Febreiro chuvioso e con temperaturas en xeral mornas na Chaira lucense, persisten as inundacións cos ríos revertendo e os prados, rastrollos e baldíos asolagados, coma un pequeno mar fragmentado e pouco fondo. Na estación meteorolóxica de Castro Ribeiras de Lea, de Meteogalicia, quedaron validados, coma reseñables, os seguintes datos: temperatura media do aire 6º C, con máxima de 16,8 o día 16 e mínima absoluta de -1,4º C o 25. Foron 6 os días de xeada, e 24 nos que se recolleron precipitacións cun valor por riba de 0,1 mm, dos que 13 superaron a cifra de 1 mm. A cantidade de auga caída durante o mes acadou os 95,9 L/m2 en total e o máximo de chuvia nun día lévao o 22 con 16,6 L/m2.
Lagarteiro cincento escudriñando dende un tendido en Lamas. Foto: C. González
Así as cousas, nun inverno que non destaca pola súa dureza en canto ás temperaturas extremas (das chuvias xa falaremos máis adiante), son escasos e pouco destacables os avistamentos de especies típicas das invernías máis crúas como avefrías, píldoras douradas, tordos reais, etc. Números en xeral discretos de anátidas e outras acuáticas poidendo destacar unha boa observación de máis de 60 patos rabudos Anas acuta a finais de mes na lagoa de Caque, xunto con máis dunha ducia de cercetas do estío A. querquedula. Ollouse un lagarteiro cincento Elanus caeruleus nun par de ocasións en lugares distintos, un macho e unha femia de gatafornela Circus cyaneus en datas e lugares tamén distintos, gozamos do canto da avelaiona Strix aluco pola comarca sen esquecer a sempre grata presenza do moucho Athene noctua.
Día 2
Celebramos o Día Mundial das Zonas Húmidas organizando no CEN - Casa das Ínsuas de Rábade unha xornada de iniciación ás aves acuáticas invernantes á que non houbo a abrumadora asistencia que agardabamos, vese que o frío non animou moito a madrugar. Así que en "petit comite" visualizamos algún documental no auditorio e logo demos en achegarnos á lagoa de Caque e máis botar unha ollada pola Veiga de Pumar, que non estaba especialmente animada, e zonas próximas.
Femia de pardal Passer domesticus. Foto: X. Otero
Veiga de Lamas (C. González).
Aythya fuligula 21 ex.
Anas platyrhynchos Un bo número de ex. por toda a zona
Lagoa de Caque (J.R. Bugallo, Serafín, O. Rivas, X. Otero).
Presenza dun número máis ben regular de anátidas, das que case nin fixemos conteos:
Anas clypeata mínimo 60 ex.
A. platyrhynchos
A. crecca
A. strepera
Aythya fuligula
Fulica atra, etc...
Lagoa de Caque 27/02/2013. Entre as anátidas: Anas acuta, A. querquedula, A. crecca, A. clypeata... Foto: X. Otero
Veiga de Pumar (J.R. Bugallo, S.?????, O. Rivas, X. Otero).
Apenas un lagarteiro Falco tinnunculus.
Bazar (J.R. Bugallo, S.?????, O. Rivas, X. Otero).
Na colonia de cegoña branca Ciconia ciaconia un mínimo de 9 ex.
Phalacrocorax carbo 1 ex.
Turdus pilaris
Turdus iliacus
Azulenta Prunella modularis. Foto: X. Otero
Día 3
A Espiñeira (C. González, O. Rivas).
Lanius meridionalis 1 ex.
Día 5
Feira do monte (C. González).
Strix aluco 1 ex.
Día 8
Bestar (C. González).
Strix aluco 1 ex.
Día 9
Cospeito (C. González).
Athene noctua segue deixándose ver este habitual da fauna chairega.
Día 19
Lamas (C. González).
Elanus caeruleus 1 ex.
A Cigoñeira (E. Villares, X. Otero).
Buteo buteo Aproveitando unha breve raiola de sol, unha parella exhibe o seu voo nupcial.
Ferreiriño real Parus major. Foto: X. Otero
Día 21
S. Xiao de Mos (Castro de Rei) (E. Villares).
Circus cyaneus 1 M.
Día 24
Feira do monte (C. González, O. Rivas).
Elanus caeruleus 1 ex. pousado nun piñeiro (P. radiata).
Lagoa de Cospeito (C. González, O. Rivas).
Circus cyaneus 1 F.
Día 25
O Toiral (C. González).
Elanus caeruleus 1 ex.
Falco tinnunculus 1 ex.
Buteo buteo 2 ex.
Día 27
Lagoas de Riocaldo (X. Otero).
A destacar, entre outras especies:
Anas querquedula 1 F.
A. strepera 10 ex.
Aythya fuligula 2 ex.
Croicocephalus ridibundus 6 ex. pasan cara ao SE.
Phalacrocorax carbo Aínda un bo número de exemplares desta especie invernante.
Aspecto parcial do durmidoiro de corvos mariños nas lagoas de Riocaldo nunha mañá de finais de febreiro. Foto: X. Otero
Lagoa de Caque (D. Calleja, ?. ????, X. Otero)
Cinco das cercetas do estío presentes en Caque o 27/02/2013. Foto: X. Otero
Censada á primeira hora da mañá por D. Calleja e X.M. Puente e logo visitada, cara ao mediodía, por X. Otero. Entre outras especies:
A. querquedula Entrando durante a mañá xa que eran máis a mediodía que á primeira hora.
A. crecca en número próximo aos 400 ex.
Circus aeruginosus 1 F./Inmt. Anas acuta mín. 60 ex. aos que hai que engadir algunhas decenas máis noutras zonas da Chaira.
Xustás (X. Otero).
Fringilla montifringilla mín. 3 ex. mesturados con pimpín F. coelebs, verderolos Carduelis chloris e liñaceiros C. cannabina.
Macho de pardal. Foto: X. Otero
No foro galiciaves recollemos de R. Hevia a observación de bastantes pimpíns do norte F.montifringilla, 1 picanzo meridional Lanius meridionalis e 1 esmerillón Falco columbarius en Cospeito a mediados de mes.
Pola súa banda, no Noticiario Ornitoxeográfico Galego (N.O.G.) atopamos citas e J. Cantil na lagoa de Cospeito o día 19:
Aythya fuligula 12 ex. Anas clypeata 26 ex. Anas strepera 7 ex. Circus aeruginosus 1 xuv. voando sobre a lagoa
A Veiga de Pumar anegada o día 20 de xaneiro. Foto: C. González.
Un mes máis resumimos os datos climáticos e de novo escollemos os da estación meteorolóxica de Castro Ribeiras de Lea, da rede de estacións automáticas de Meteogalicia. O mes co que estreamos ano rexistrou valores medios por riba do habitual tanto en precipitación (e normalmente xaneiro xa adoita ser un mes chuvioso) coma en temperatura media, esta foi de 6,28º C, cunha máxima puntual de 14,38º C o día 31 e unha mínima de -2,23º C o día 8, os días de xeada ao longo do mes foron 8. En canto ás precipitacións acumuláronse 162,9 L/m2 repartidos en 17 días con chuvias iguais ou superiores a 1 mm.,
Días máis tarde presenta un aspecto máis normal. Foto: C. González.
o día 18 recolléronse 32,6 L/m2, máximo do mes. Non faltou algunha nevarada, moi leve. As fotos de Carlos González dan unha idea moi gráfica do estado no que se atopaba a paisaxe chairega nos días centrais e finais de xaneiro, con prados e millares convertidos en medios lacunares e os ríos desbordados.
Poderíase pensar nunha relación entre o morno, benévolo das temperaturas e a escasa presenza de especies invernantes de, por exemplo, turdidos (Turdus iliacus e T. pilaris), limícolas (Vanellus vanellus e Pluvialis apricaria), certas anátidas e outras aves. Non está mal encamiñado o razoamento, pero a verdadeira relación dase máis ben con eses valores climáticos nas áreas xeográficas de orixe, máis norteñas, onde tampouco este está a ser un inverno que se caracterice pola súa crueza. Salvo algunha excepción non está sendo un ano de grandes bandos de pimpín real (Fringilla montifringilla). Segue un exemplar de lagarteiro cincento (Elanus caeruleus) pola zona. Hai avistamentos durante este mes doutra típica ao tempo que escasa rapina invernal como é o esmerillón (Falco columbarius). A pesares dunhas poucas citas, existe entre nós a impresión de que as observacións de picanzo real (Lanius meridionalis) raréanse cada vez máis. Pica alpina (Anthus spinoletta), escribenta das canaveiras (Emberiza schoeniclus), tartaraña das xunqueiras (Circus aeruginosus) ou gatafornela (Circus cyaneus) son outras das especies de cuxa observación poidemos gozar neste inicio de 2013.
Pimpín Fringilla coelebs. Foto. X. Otero
Día 1
Entre a Espiñeira e a lagoa de Cospeito (C. González).
Ardea cinerea 7 ex.
Día 5
Vilardeseo. Rábade (O. Rivas).
Emberiza calandra bando dun mínimo de 40 ex. Lanius meridionalis 1 ex. en zona tradicional de invernada da especie.
Turdus iliacus aprox. 40 ex. Turdus pilaris aprox. 30 ex. Fringilla montifringilla aprox. 700 ex. Carduelis chloris aprox. 60 ex. Falco columbarius 1 M. ataca ao bando de pimpín real.
Veiga de Pumar (D. Calleja).
Falco peregrinus 1 ex.
Día 13
Ferreiriño negro Periparus ater. Foto: X Otero.
Veiga de Pumar (D. Pérez, O. Rivas).
Falco columbarius 1 M. voando ao solpor sobre o humidal. Elanus caeruleus 1 ex. ao solpor. Lanius meridionalis 1 ex. Emberiza schoeniclus 3 ex. no rego de Pumar.
Matodoso (D. Pérez, O. Rivas).
Fringilla montifringilla bando de máis de 30 ex.
Día 20
Guitiriz. Antigo campo de aviación (V. Roura, X. Otero).
Rematamos este 2012, no que quixemos manter unha certa regularidade na actualización do blogue, cun mes de decembro chuvioso e non excesivamente frío. Na estación meteorolóxica de castro Ribeiras de Lea, da rede de estacións automáticas de Meteogalicia recollíanse como máis destacados os seguintes datos: temperatura media de 7,53º C cunha máxima de 17,13º o día 23 e unha mínima absoluta de -3,41 º o día 9. Houbo 20 días con precipitacións iguais ou superiores a 1 mm dos que un día rexistrou máis de 10 mm e outro máis de 30 mm. A chuvia acumulada durante o mes acadou os 124,8 L/m2 e o día de máis precipitación, o 14, recolléronse 37,3 L/m2. Tan só rexistráronse xeadas en 7 días.
Non está a resultar un inverno no que destaque especialmente a abundancia nin das limícolas que nos anos de intenso frío en latitudes máis norteñas de Europa pódense ollar en boas cantidades, avefrías (Vanellus vanellus) e píldoras douradas (Pluvialis apricaria), nin de anátidas en xeral e outras acuáticas, tampouco se están a observar grandes bandos de tordos reais (Turdus pilaris) nin vermellos (Turdus iliacus) e, agás algunha observación puntual duns poucos centos, os pimpíns reais (Fringilla montifringilla) tampouco están a ser abundantes como noutras ocasións.
Vista da lagoa de Caque dende o observatorio. Foto: D. Calleja.
Destacar a observación dun millafre real (Milvus milvus) en Bazar, esmerillóns (Falco columbarius) en Xermar e A Espiñeira, unha curuxa das xunqueiras (Asio flammeus) na Veiga de Pumar, unha gatafornela (Circus cyaneus) igualmente na Veiga, cegoñas (Ciconia ciconia) xa en certa abundancia tomando contacto cos seus niños ao longo da comarca, tartarañas das xunqueiras (Circus aeruginosus) na Lagoa de Cospeito ou unha garzota branca (Ardea alba) no encoro de Belesar.
Día 2
A Espiñeira (C. González, J. M. Rodríguez, O. Rivas).
Falco columbarius 1 ex. entre unha densa néboa
Matodoso (C. González, J. M. Rodríguez, O. Rivas).
Elanus caeruleus 1 ex. entre esta localidade e Triabá
Día 8
Bretoña. Pastoriza ( F. Fdez. de Soto).
C. ciconia 1 ex. pousado no niño intentando arrincar unha pola da árbore que medraba por riba do mesmo
Día 9
Moucho Athene noctua. Foto: C. González.
Pedra Branca. Xermar (C. González).
Falco columbarius 2 ex.
Árbol. Vilalba (C. González).
Athene noctua 2 ex.
Día 12
O Toiral. Cospeito (C. González).
C. ciconia 1 ex. sobrevoando o lugar
Día 16
Xustás (D. Pérez, O. Rivas).
V. vanellus 40 ex. no desvío cara á Veiga de Pumar
Veiga de Pumar (D. Pérez, O. Rivas).
Pluvialis apricaria 15 - 20 ex.
Asio flammeus 1 ex. á noitiña, observado durante uns 20 minutos.
Día 19
Veiga de Pumar (F. Fdez. de Soto).
C. ciconia 5 ex.
Falco peregrinus 1 ex.
V. vanellus aprox. 30 ex.
T. pilaris 14 ex.
Emberiza calandra 1 ex. facendo "soar o chaveiro" ou cando menos ensaiaba en canto saía unha raiola de sol entre nubarrón e nubarrón.
Día 22
Na Veiga de Lamas, bastante anegada (C. González).
Como máis destacado:
Ardea cinerea 3 ex.
Aythya fuligula 6 ex.
Anas platyrhynchos 9 ex.
Carduelis spinus 46 ex.
V. vanellus 5 ex.
Veiga de Pumar (F. Fdez. de Soto, C. Varela, O. Rivas).
Circus cyaneus 1 M.
Falco columbarius 1 F. ou xuv.
V. vanellus 38 ex.
Bazar (F. Fdez. de Soto, C. Varela, C. González, O. Rivas).
Milvus milvus 1 ex.
Día 23
Lagoa de Cospeito (D. Calleja).
Tordo real Turdus pilaris. Foto: D. Calleja.
Anas acuta 1 F.
Circus aeruginosus 2 F. ou Inmt.
Rallus aquaticus 4 ex. escoitados
Matodoso (D. Calleja).
Falco peregrinus 1 ex.
A Espiñeira (D. Calleja).
T. pilaris mínimo 10 ex.
Passer montanus 3 ex.
F. montifringilla aprox. 400 ex.
Día 26
Portomarín - Paradela (F. Fdez. de Soto, O. Rivas).
Anas crecca mín. 100 ex. na cola do encoro de Belesar, no río Miño preto da desembocadura do río Loio.
A. platyrhynchos mín. 300 ex. na cola do encoro de Belesar, no río Miño preto da desembocadura do río Loio.
Podiceps cristatus 2 ex. na cola do encoro de Belesar, no río Miño preto da desembocadura do río Loio.
Paradela (F. Fdez. de Soto, O. Rivas).
Ardea alba 1 ex. na desembocadura do río Loio no Miño.
Carduelis cannabina bando de arredor de 100 ex. na zona da desembocadura do río Loio, moi baixo de caudal.
Día 29
Xustás (C. González, F. Fdez de Soto, O. Rivas).
Falco peregrinus 1 ex. acosa insistentemente a unha avefría, finalmente non ten éxito xa que esta tírase nuns toxos.
Bazar (C. González, F. Fdez de Soto, O. Rivas).
M. milvus continúa o ex. observado a semana anterior.
Día 30
Columba palumbus un bando de aprox. 150 ex. levántase dun piñeiral despois de soar un disparo, ao NW da Espiñeira.
En Numenius queremos celebrar este día dos humidais organizando unha nova xornada para iniciarse no coñecemento das aves acuáticas chairegas. Agardámosvos na Casa das Ínsuas en Rábade o próximo sábado ás 10 da mañá.
Dende o grupo Numenius congratulámonos de que Toñete por fin dera cun oco na súa axenda para pasarse por Rábade a presentarnos o seu libro aos lucenses e a todo aquel que teña a ben pasarse por aquí. Haberá que relelo para, ademais de levalo máis fresco o día dous, volver gozar con todas esas vivencias relacionadas coas aves e a costa coruñesa do excelente ornitólogo e gran comunicador que é Antonio Sandoval e que unha vez máis toma a iniciativa e amósase como pioneiro. Lembremos que o seu blogue Aves de la Ría do Burgo abriu camiño a tantos outros que logo fomos detrás en Galicia e resto da xeografía peninsular.
A cita, ineludible, o próximo mércores 2 de xaneiro de 2013 na Casa das Ínsuas en Rábade ás 20:00 H.
Auguramos e desexámoslle o éxito que a obra sen dúbida merece, xa non entre os ornitólogos de todo o país, se non entre todos aqueles que sintan inquetudes naturalistas e preocupación pola conservación do medio e as súas especies, e non só as aves.
Mes de poucas sorpresas na Chaira, no climático e collendo como referencia unha vez máis a estación meteorolóxica automática que Meteogalicia ten en Castro Ribeiras de Lea, no concello de Castro de Rei atopamos unha temperatura media para o mes de 7,5º C, acadándose a máxima absoluta o día 15 con 20,2º C e a mínima tan só unha semana máis tarde, o día 22 con -3,6º C. Houbo 6 días de xeada (aínda que rozando os 0º houbo algúns máis) e recolléronse 102,3 l/m2 repartidos en 29 días con precipitación > 0,1 mm dos que 17 días rexistraron unha precipitación > 1 mm. O día con máis auga foi o 3 no que caeron 12,8 l/m2. Aínda algunhas setas escaparon das xeadas.
As aves que veñen do frío máis norteño son aínda relativamente escasas en número, avefrías (V. vanellus), píldoras douradas (Pluvialis apricaria), tordo real (Turdus pilaris) e vermello (T. iliacus) xunto con escribentas das canaveiras (Emberiza schoeniculus) ou pimpín real (Fringilla montifringilla) e outras máis comúns déixanse ver nalgunhas zonas da comarca, o mesmo que unhas poucas anátidas nos humidais. En Riocaldo, logo dese repentino e inconsciente vaciado producido a finais de outubro, vense até 8 biluricos alinegro (Tringa ochropus) xuntos mentres xabarís, corvos pequenos e raposos seguen a desfrutar dun, máis que probablemente inesperado, aporte extra de marisco á súa dieta en forma de mexillón de río. En terras de Cospeito e Castro de Rei un par de cegoñas (C. ciconia) que xa non resulta doado asegurar se se trata de exemplares invernantes ou das máis madrugadoras en adianta-lo seu regreso ás zonas de cría.
Día 3
Lagoa de Caque (J. Otero).
Poucas anátidas á vista, apenas se poden contar 106 lavancos (Anas platyrhynchos) e 49 cercetas (A. crecca) e nas praderías aledañas un lagarteiro (Falco tinnunculus), un mínimo de 14 garzas reais (Ardea cinerea) e 2 tordos reais.
Carriza (T. troglodytes). Foto: C. González
Día 4
A Espiñeira (C. González, O. Rivas).
V. vanellus 14 ex. B. buteo 3 ex. Corvus corax un ex. acosado por varios corvos pequenos (C. corone) Fringilla montifringilla 1 ex. pousado nunha árbore no medio dun bando de Fringilla coelebs Emberiza schoeniclus 1 ex. pousado nunha árbore preto dun rastrollo de millo Emberiza calandra pequeno grupo que se movía nas proximidades dun rastrollo de millo.
A Croa (J. Otero).
Lanius meridionalis 1 ex. Anthus pratensis un activo bando que sobrepasa o centenar de ex.
Lagoa de Cospeito (J. Otero).
Algunhas cercetas metidas entre as espadanas, imposible contalas, uns 70 lavancos e 2 asubións (Anas penelope).
Día 9
A Tolda. Lugo. No río Miño (T. Salazar).
A. penelope 1 F.
Día 10
Lagoas de Riocaldo (J. Otero).
Tachybaptus ruficollis 6 ex. Branta canadensis segue 1 ex. Anas strepera 1 M. A. penelope 2 ex. A. crecca 11 ex. A. platyrhynchos 237 ex. Fulica atra 6 ex. Tringa ochropus 4 ex. Phalacrocorax carbo 69 ex.
Día 11
Lagoas de Riocaldo (T. Salazar).
Tringa ochropus 8 ex. Calidris alpina 1 ex.
A Espiñeira (C. González, J.R. Bugallo).
V. vanellus 34 ex. Accipiter nisus 2 ex.
Carballido. Vilalba (C. González, J.R. Bugallo).
7 xabarís (Sus scrofa).
Día 15
A Espiñeira (J. Otero).
V. vanellus mínimo 25 ex. Corvus corone dous escandalosos grupos, un deles de 211 ex. e o outro arredor de 100 máis outros individuos dispersos. G. gallinago 1 ex. levanta nun prado enchoupado Passer montanus bando de 12-15 ex. nunha sebe con silveiras.
Día 16
Lagoas de Riocaldo (J. Otero).
Phalacrocorax carbo 70 ex. Tachybaptus ruficollis 4 ex. Podiceps cristatus 1 ex. Fulica atra 6 ex. Branta canadensis 6 ex. Ardea cinerea 1 ex. Anas acuta 1 F. A. platyrhynchos 73 ex. A. crecca 14 ex. A. strepera ex. A. penelope 2ex.
Día 18
Rábade (D. Pérez, O. Rivas).
G. gallinago mínimo 30 ex. levántanse dun prado ás aforas da vila.
Espiñeira (J. Otero).
V. vanellus 38 ex. nun rastrollo de millo (con F. Fdez. de Soto). Falco tinnunculus 1 F. Tringa ochropus 1 ex. P. montanus 8 ex. na mesma zona que días atrás G. gallinago 3 ex. Sturnus vulgaris nutridos bandos alimentándose nos rastrollos de millo xunto con corvos pequenos, frinxílidos, avefrías, etc.
Típica leira con restos de millo na que é doado ollar alimentándose avefrías, píldoras, estorniños, pimpíns, lavercas, picas, corvos pequenos, verderolos, pimpíns do norte, escribentas das canaveiras e outras moitas especies.Foto: J. Otero
Roás. Cospeito (J. Otero).
Carduelis carduelis bando de aprox. 50 ex. C. ciconia 1 ex.
Arneiro-Veiga de Pumar (J. Otero).
F. tinnunculus 3 ex. Ardea cinerea mínimo 12 ex. espallados polos prados.
Matodoso (J. Otero).
Fringilla montifringilla mínimo 2 M. mesturados nun bando con F. coelebs e Carduelis chloris.
Arcillá (J. Otero).
F. tinnunculus 1 ex.
Xustás-Matodoso (J. Otero).
Elanus caeruleus 2 ex.
Día 24
Veiga de Pumar (J. Otero).
Nun rastrollo de millo, lindando coa zona inundable que lle dá nome ao lugar aliméntanse tordos reais e charlos (Turdus viscivorus), pimpín, pimpín do norte (un mínimo de 6 ex.) e liñaceiros (Carduelis cannabina).
Día 25
Lagoa de Cospeito (C. González, J.R. Bugallo).
T. ruficollis 3 ex. A. crecca 74 ex. A. platyrhynchos 59 ex. Fulica atra 12 ex. A. strepera 2 ex. Gallinula chloropus 1 ex. Aythya fuligula 1 M. e 3 F. Ardea cinerea 1 ex. (moi escasas no lugar este outono) Falco peregrinus 1 ex. voando sobre a lagoa.
A Espiñeira (C. González, J.R. Bugallo).
Tordo real (Turdus pilaris). Foto: J.R. Bugallo
Os catro tordos T. pilaris, T. viscivorus, T. iliacus e T. philomelos Passer montanus 15 ex. mínimo Emberiza calandra 1 ex. Larus fuscus 5 ex. pasan voando G. gallinago 5 ex. Prunella modularis Regulus ignicapilla Sturnus spp. e lavercas (Alauda arvensis) en varios grupos. F. montifringilla mínimo 200 ex. mesturados con F. coelebs, C. chloris e C. cannabina. F. columbarius 1 ex.
Veiga de Pumar (J. Otero).
F. montifringilla algúns ex. mesturados con outros frinxílidos. F. peregrinus 1 ex. ad. Accipiter gentilis 1 F. pasando nun par de ocasións a baixa altura entre as árbores onde estan pousados un bando de frinxílidos.
Bazar (J. Otero).
F. montifringilla mínimo 20 ex. nun bando mixto.
Pacios- Gondriz-Marquide (Castro de rei-A Pastoriza) (J. Otero).
Pímpín do norte (F. montifringilla) e pimpín (F. coelebs). Foto: J. Otero
F. montifringilla mínimo 4 ex. xunto con F. coelebs.
Turdus pilaris grupo de aprox. 20 ex. alimentándose nun prado.
A Espiñeira (J. Otero).
V. vanellus mínimo 40 ex. nun rastrollo de millo.
F. montifringilla un bando con 200-250 ex. e outro con uns 80 ex. mesturados con pimpíns, verderolos e liñaceiros.
C. ciconia 1 ex. no Pacio e outro en Roás, e xa no Matodoso un bando dunha trintena de tordo rubio (T. iliacus) (J. Otero).
Día 27
Lagoas de Riocaldo (J. Otero).
Día de censo dos humidais chairegos no que se podería destacar que o número de corvos mariños (Phalacrocorax carbo) sobrepasa xa o centenar no seu durmidoiro e hai poucas anátidas en xeral. Deixase ver un rascón (Rallus aquaticus) e 2 biluricos alinegros (T. ochropus).
No climatolóxico resultou este outubro un mes típicamente de transición verán - outono, con temperaturas máis altas canto máis próximo o comezo de mes e máis baixas conforme nos achegamos a novembro. Segundo os datos facilitados por Meteogalicia a través da súa web e recollidos na estación automática de Castro Ribeiras de Lea, a temperatura media durante o mes foi de 11,96 º C, cunha máxima de 28,26 º C o día 7 e unha mínima de -3,31º C o día 29, foi un mes chuvioso segundo esta mesma fonte rexistrándose nesta estación 23 días de chuvia igual ou superior a 0,1 mm. e recolléndose un total de 76,5 l/m2 sendo o día 10 o que rexistrou unha mallor precipitación con 32,5 l/m2.
Miñato (Buteo buteo). Foto: C. González.
No avifaunístico inda se ollan papamoscas negros (Ficedula hypoleuca) ou pedreiros cincentos (Oenanthe oenanthe), pero tamén os primeiros tordos reais (Turdus pilaris), píldoras douradas (Pluvialis apricaria) e avefrías (Vanellus vanellus). En zonas montañosas do leste da provincia detéctanse estreliñas do norte (Regulus regulus) e moi preto da cidade de Lugo, á beira do Miño unha cegoña (Ciconia ciconia) invernante.
Cara ao final do mes detéctase unha repentina e inusual baixada do nivel da auga na "lagoa grande" de Riocaldo, provocada de xeito premeditado pola mineira Erimsa ao parecer como consecuencia do bombeo co fin de encher de auga outra cubeta próxima, recentemente esgotada a extracción de material. A vista das beiras sen auga resulta inquedante, con centos de mexillóns de río expostos a depredadores e inclemencias meteorolóxicas.
Día 1
O Toiral (C. González).
Ficedula hypoleuca varios ex.
Preto de alí, en Lamas un falcón pequeno (Falco subbuteo), e un lagarteiro (F. tinnunculus) en liorta cun corvo pequeno (Corvus corone). Tamén un miñato (B. buteo), especie da que se aprecia un incremento estacional na zona dende hai uns días.
Día 2
Sto. André. As Nogais (F.
Fdez. de Soto e O. Rivas).
Regulus regulus 2 ex. nun piñeiral de P. sylvestris entre Pintinidoira e Busgulmar.
Accipiter gentilis 1 macho voando nas proximidades de Busgulmar.
Falco peregrinus 1 ex. entre Busgulmar e Fontefría.
Día 3
O Toiral (C. González).
Accipiter nisus 1 ex. incordiado por cinco pegas (Pica pica).
Día 4
Sto. André. As Nogais (F.
Fdez. de Soto e O. Rivas).
Regulus regulus máis dunha ducia de ex. nun piñeiral de P. sylvestris na zona de Pintinidoira.
Falco perregrinus 1 ex. reclamando sobre unha zona arbolada preto de Pintinidoira.
Sus scrofa 5 xuv. (aínda con raias) nunha pista forestal vistos a pleno día preto de Pintinidoira.
Martes martes 1 ex. no cruce do desvío cara O Portelo na estrada Pedrafita - As Nogais.
Corzos (C. capreolus) nas inmediacións da lagoa de Cospeito. Foto: C. González.
Día 10
A Espiñeira (C. González, O. Rivas).
Elanus caeruleus 2 ex. que habitualmente móvense entre esta zona e A Croa.
Día 14
A Espiñeira (C. González, J.R. Bugallo).
Jynx torquilla 1 ex.
O. oenanthe 1 ex.
Matodoso (F. Fdez. de Soto).
Falco pregrinus ataque fallido dun ex. sobre un grupo de pombas domésticas.
Día 19
Sta. Comba. Lugo (F.
Fdez. de Soto e O. Rivas).
Ciconia ciconia 1 ex. pousado nunha árbore á beira do río Miño preto de Burneiros.
Phalacrocorax carbo estímase un mínimo de 40 ex. nun durmidoiro á beira do río Miño preto de Burneiros.
Día 20
Rábade (O. Rivas).
Tringa ochropus 1 ex. no río Miño.
Accipiter gentilis 1 ex. pasa voando a baixa altura pola Avda. de Vilalba preto da intersección coa rúa José Pardo.
Día 21
Lagoas de Riocaldo (X. Bergantiños, J. Otero).
Leptotes pirithous. Foto: J. Otero.
Anas platyrhynchos mínimo 135 ex.
Fulica atra 6 ex.
Tachybaptus ruficollis 7 ex.
Podiceps cristatus 2 ex.
Branta canadensis 1 ex.
Aythya fuligula 1 ex.
Anas crecca 5 ex.
Ardea cinerea 2 ex.
Tamén vense voar unha cantidade aínda apreciable de odonatos de cando menos 6 especies e un par de licénidos: Leptotes pirithous e Polyommatus icarus.
Día 23
Lagoa de Caque (J. Otero).
Coa maioría das aves na zona N. da lagoa, o que dificulta a súa observación. Entre outras:
Anas platyrhynchos mínimo 33 ex.
Anas crecca 16 ex.
Tachybaptus ruficollis mínimo 3 ex.
Larus ridibundus 1 ad.
Ardea cinerea 5 ex. (4 deles nos prados lindantes).
Veiga de Pumar - Arneiro (J. Otero).
Ardea cinerea 5 ex.
Falco tinnunculus 1 ex.
E pequenos bandos dispersos por toda a zona de pimpín (Fringilla coelebes) e pica dos prados (Anthus pratensis).
Goá (J. Otero).
Falco peregrinus 1 xuv. e, probablemente, un segundo individuo na mesma zona.
Día 25
Rábade (F. Fdez. de Soto).
Egretta alba 1 ex. voando baixo sobre o río Miño.
Día 28
A Espiñeira (C. González, J.R. Bugallo, O. Rivas).
Pluvialis apricaria 7 ex.
Vanellus vanellus 9 ex.
Turdus pilaris mínimo 13 ex.
Lagoas de Riocaldo (J. Otero).
Na imaxe pódense ver varios mexillóns de río (Unio pictorum) que quedaron en terra. Foto: J. Otero.
Co nivel de auga 40/50 cm. por debaixo do que estaba en días pasados e unha bomba en funcionamento que segue succionando, o que en principio pode favorecer a sedimentación de limícolas (algo tarde xa), a verdade é que trátase dunha agresión ao medio en toda regla. Centos de mexillóns de río (Unio pictorum), lembremos que é especie recollida no catálogo galego de especies ameazadas na categoría de Vulnerable, atópanse fora da auga, o mesmo que toda a vexetación acuática e subacuática nunha extensa área.
Parte do tempo que se había dedicar ao censo (unha vez ao mes cénsanse de xeito coordinado os principais humidais chairegos), empregouse en devolver moitos destes bivalvos á auga.
Unio pictorum. Foto: J. Otero.
Da avifauna observada destacar:
Tringa ochropus 5 ex.
Gallinago gallinago 2 ex.
Calidris alpina 1 ex.
Anas penelope 2 ex.
Aythya fuligula 1 ex.
Larus ridibundus 2 ex. de 2º a.c.
Máis as anátidas comúns A. platyrhynchos e A. crecca, e mergullóns pequeno (Tachybaptus ruficollis) e cristado (Podiceps cristatus), etc.
Pígara. Guitiriz (J. Otero).
Turdus pilaris mínimo 8 ex. nunha zona de pradeiras que linda co Pedroso.
